неділю, 14 квітня 2013 р.

ze starych szkiców

Ideologia – nowy początek?
Przemiany polityczne i nowe formy ideologii we współczesnym świecie

Rozwój współczesnego społeczeństwa, zgodnie z teoriami politologów i filozofów politycznych, miał się dokonywać m.in. jako stopniowy proces niwelacji, czy zaniku ideologii politycznych. Jeszcze w 1960 roku Daniel Bell twierdził, że ideologia nie jest potrzebna w wysoko uprzemysłowionych państwach, gdyż postęp naukowy i techniczny będzie w stanie samodzielnie sprostać wyzwaniom czasu. Dotychczasowy „ideologiczny” sposób podejmowania decyzji zostanie zastąpiony przez „techniczne” rozwiązanie głównych problemów, co oznacza przeniesienie ich ze sfery polityczno-ideologicznej do strefy zarządzania i administracji. Konfrontacja ideologiczna w obszarze stosunków międzynarodowych miała zostać zastąpiona przez racjonalne, obiektywne negocjacje. Już jednak wydarzenia roku 1968 zmusiły Bella do rewizji tej prognozy.
Ponownie „duch końca ideologii" został wywołany w 1989 roku. Decydującą rolę odegrał tu głośny artykuł Fukuyamy pt.: „Koniec historii". Pod wpływem upadku reżimów komunistycznych w Europie Środkowej i Wschodniej oraz procesów liberalizacji w ZSRR i Chinach, Fukuyama, inspirowany "finalizmem" Hegla i Kojeve’a, ogłosił "koniec historii", rozumiany m.in. jako zakończenie walki ideologicznej i „koniec polityki”. I tym razem, po burzliwych wydarzeniach z końca lat 1990-tych, Fukuyama poczuł się zmuszony do porzucenia tego stanowiska.
Obydwa te przypadki wskazują, po pierwsze, iż wysnuwanie teoretycznych prognoz na podstawie bieżącej polityki jest zajęciem dość ryzykownym, a po drugie, że ideologia wydaje się trwałym elementem nowoczesnej rzeczywistości politycznej.